Buiten stuift de eerste sneeuw langs het raam van Jokes huiskamer. In de hoek brandt de houtkachel, zacht knisperend en behaaglijk – precies dat soort warmte waar je vanzelf van onthaast. Als je die kou ziet, snap je meteen waarom hij aan gaat. Toch vangt ze de laatste tijd vooral kritiek op.
“Mensen roepen dat zo’n kachel niet meer kan, maar ik zet ’m gewoon aan,” zegt ze vastbesloten, terwijl ze haar handen warmt aan een stomende mok thee.
Wat de buren vinden en hoe dat binnenkomt
Laatst stonden de buren op de stoep. Het gesprek ging direct over fijnstof, gezondheid en het klimaat. Voor je het weet voelt het als een preek, vertelt Joke. Ze heeft dan het idee dat ze wordt neergezet als vervuiler. “Alsof ik hier een fabriek draai,” moppert ze later. “Ik wil gewoon warm zitten en genieten van het vuur. Meer is het niet.”
Van toen naar nu
Ze is opgegroeid in een tijd waarin een houtkachel heel normaal was. Iedereen had er één, niemand keek ervan op. Nu lijkt het ineens verdacht als je je huis zo warm houdt. “Het voelt alsof ik iets verkeerd doe omdat ik mijn eigen woonkamer gezellig maak,” zegt ze, terwijl ze in de vlammen tuurt.
Netjes stoken, toch commentaar
Joke zegt dat ze het goed aanpakt: droog hout, goede trek, elk jaar de schoorsteen laten vegen. “Wat kan ik nog meer doen?” vraagt ze zich af. Ze snapt heus dat tijden veranderen en dat het klimaat telt. Maar het schuurt als mensen doen alsof er een makkelijke, voor iedereen haalbare oplossing is.
Pensioen en wat het kost
“Ik leef van mijn pensioen,” zegt ze. “Moet ik dan zomaar duizenden euro’s neerleggen voor een warmtepomp? Dat geld ligt hier niet klaar.” Je hoort het vaker: de lat voor duurzaamheid gaat omhoog, maar niet iedereen kan die sprong maken. In het debat over de energietransitie voelen mensen zoals Joke zich vaak niet meegenomen.
Tussen meebewegen en grenzen stellen
Toch probeert ze mee te denken. Haar kleindochter zei laatst dat het om de wereld van morgen gaat. Dat kwam binnen. “Natuurlijk gun ik haar een schone toekomst,” zegt Joke. “Maar waarom moet ik alles opgeven waar ik nu warmte en plezier uit haal? Er moet toch ergens een middenweg zijn.”
Betaalbare alternatieven en eerlijke steun
Een vriend met ook een kachel verwoordde het zo: als je wilt dat mensen overstappen, maak het dan bereikbaar. Denk aan pelletkachels die wél te betalen zijn of subsidies die niet alleen werken voor wie dikke reserves heeft. “Het voelt vaak alsof de schuld bij ons wordt gelegd, terwijl de oplossingen te duur of te ingewikkeld zijn,” zegt Joke. Je kunt mensen niet dwingen als het alternatief niet haalbaar is.
Nuance in het stookdebat
Joke ergert zich aan het over één kam scheren. Er zijn echt stookmanieren die niet deugen: nat hout, rommel in de kachel, rook die overal doordringt. Maar zo stookt zij niet. “Ik let er juist op,” benadrukt ze. “Als je zorgvuldig stookt, scheelt dat enorm.” Toch krijgt ze vaak dezelfde verwijten als mensen die het wél verkeerd doen.
Praat met elkaar in plaats van te wijzen
Ze staat open voor een gesprek. “Ik luister echt naar anderen,” zegt ze. “Maar vaak voelt het alsof mijn situatie geen rol speelt.” Haar idee is simpel: kom langs, schuif aan bij het vuur en praat met elkaar. Je mag kritisch zijn, maar luister dan ook echt.
Warmte is meer dan cijfers op de thermostaat
Voor Joke is de kachel meer dan een apparaat. Het doet haar denken aan vroeger, aan het huis van haar moeder waar het fornuis het warme hart van het gezin was. “Het is traditie,” zegt ze, “een stukje thuis.” Die warmte is niet alleen lichamelijk, maar ook emotioneel. Dat leg je niet zomaar naast je neer.
Haar huis, haar keuze
Ze blijft erbij: zolang ze verantwoord stookt, blijft de kachel branden. De buitenlucht respecteren en tegelijk jezelf warm houden, daar zoekt ze de juiste balans in. “Laat mensen maar praten,” zegt ze met een kleine glimlach. “Dit is mijn huis. Hier maak ik mijn eigen keuzes.”
