Dat draaiknopje in je koelkast meet geen temperatuur
Waarschijnlijk draai je aan het wieltje en denk je: mooi, op 4 graden gezet. Logisch idee, maar zo werkt het niet. Die knop met cijfertjes (vaak 1 t/m 5 of 7) staat niet voor graden; hij bepaalt hoe hard de compressor moet werken. Zet je ‘m te hoog, dan koelt de kast onnodig fel, ontstaat er ijsafzetting en stijgt je stroomverbruik. Met de stevige energietarieven in 2025 kan slim instellen je zo tientallen euro’s per jaar besparen.
Zo werkt het écht (en daarom gaat het vaak mis)
Het wieltje regelt een simpele thermostaat: hoger is fanatieker koelen, niet een exacte temperatuur. Bij oudere koelkasten ontbreekt duidelijke aanduiding, waardoor veel mensen denken dat stand 4 gelijk is aan 4 °C. Nieuwere modellen met een display tonen wél de daadwerkelijke temperatuur, maar er staan nog altijd miljoenen analoge exemplaren in Nederlandse keukens. Adviezen van onder meer Milieu Centraal laten zien dat te koud afstellen je jaarlijks zo’n 50 tot 100 euro kost. Coolblue schat dat een gemiddelde koelkast 150 tot 300 kWh per jaar verbruikt, en een ongunstige instelling kan dat met ongeveer 20% verhogen.
Wat is de sweet spot? Zo rond de 4 graden
Voor voedselveiligheid én efficiëntie is ongeveer 4 °C ideaal. Kouder is zelden nodig en warmer maakt bederfgevoelige producten kwetsbaarder. Omdat het wieltje niet in graden werkt, moet je zelf even checken. Koop een simpele koelkastthermometer (kost maar een paar euro, bijvoorbeeld bij Blokker) en leg ‘m in het midden van de koelkast, niet tegen de achterwand en niet in de deur. Kijk na 24 uur: is het warmer dan 4 à 5 graden, draai een tikje hoger. Wordt je sla half bevroren of zie je ijsvorming, ga dan één stand lager.
Stem af op seizoen en woning
De temperatuur in je keuken beïnvloedt het koelgedrag. In de winter is het binnen vaak koeler en kan de knop omlaag (bijvoorbeeld op 2-3) om overkoeling te vermijden. In warme zomers mag ‘ie omhoog (rond 4-5) zodat je in de kast rond de 4 graden blijft. Zulke seizoensaanpassingen leveren al snel 10 tot 15% besparing op, volgens diverse besparingsadviezen. Let ook op je gebruik: de deur vaak open laten of hete pannen direct in de koelkast zetten jaagt de compressor extra aan.
Deze dure missers laat je beter achterwege
Maximaal is niet automatisch beter: op turbostand krijg je bevroren groente, ijs op de achterwand en een hoger stroomverbruik. Zorg ook voor voldoende ruimte achter de koelkast zodat de warmte weg kan; duw ‘m niet strak tegen de muur. Zet het apparaat waterpas en controleer de deurrubbers op kieren. Kleine aandachtspunten, groot effect op verbruik en levensduur.
Nog wat slimme bespaartips
Hou de basis op orde: ontdooi op tijd als je geen no-frost hebt, zuig af en toe stof van de condensor achterop en laat de deur zo kort mogelijk open. Een redelijk gevulde koelkast werkt efficiënter omdat de koude massa de temperatuur stabiel houdt; heb je weinig in huis, zet er een kan water bij. Moet je vervangen, oriënteer je dan op een zuinig model met een topenergielabel; over de hele levensduur scheelt dat honderden kilowatturen. Met actuele prijzen (rond 0,40 euro per kWh in 2025) tikt dat flink aan. Check ook of er regelingen of kortingen zijn voor energiezuinige apparaten; via overheid of leverancier is er soms voordeel te halen.
Daarom loont dit juist nu
Een koelkast draait dag en nacht en slokt in veel huishoudens 10 tot 15% van het totale stroomverbruik op. Met hogere tarieven en scherpere klimaatdoelen is dit een makkelijke plek om winst te pakken. Door de knop goed af te stellen, met een thermometer te controleren en per seizoen bij te sturen, bespaar je geld, verlaag je je CO₂-voetafdruk en blijven je boodschappen langer vers. Kleine tweak, snel terugverdiend. Wanneer heb jij ‘m voor het laatst gecheckt?