Je ziet het inmiddels geregeld op het nieuws: jonge actievoerders van Just Stop Oil in knaloranje hesjes die midden op de snelweg neerploffen, het verkeer laten stilstaan en roepen dat we moeten stoppen met olie. Ze willen dat er per direct geen nieuwe olie- of gasprojecten meer bijkomen. Klinkt idealistisch en bewonderenswaardig—tot een van de demonstranten iets pijnlijk duidelijk wordt.
Een confronterend besef
Bij een recente actie sprak een omstander een jonge vrouw aan met de vraag: “Weet je waarvan je jas is gemaakt?” Ze keek even verrast. “Van gerecycled materiaal,” zei ze zelfverzekerd. Toen de man uitlegde dat vrijwel alle synthetische stoffen – van polyester tot nylon – uit aardolie voortkomen, stokte haar verhaal. Haar regenjas, haar schoenen en zelfs haar bril bleken precies te zijn gemaakt van het spul waartegen ze demonstreerde.
Het werd er even stil van, vertelden omstanders. En eerlijk is eerlijk: we leven in een wereld die in hoge mate op olie leunt.
Zonder olie draait er weinig in het dagelijks leven
De kernboodschap van Just Stop Oil is duidelijk: stop met het oppompen van fossiele brandstoffen om de klimaatcrisis te keren. Wat veel mensen – óók activisten – daarbij over het hoofd zien, is dat olie niet alleen in benzine en diesel zit.
Olie vormt de basis voor een berg alledaagse spullen: kleding, smartphones, laptops, brillen, medicijnen, tandpasta, plastic verpakkingen, make-up en zelfs bepaalde toevoegingen in voedsel. Zonder olie zou de moderne samenleving piepend tot stilstand komen.
Zelfs de oranje hesjes van de demonstranten zijn gemaakt van polyester, een kunststofvezel op basis van aardolie. De spandoeken? Vaak van synthetisch doek. En de telefoons waarmee ze alles filmen? Vol onderdelen die uit olieproducten zijn ontwikkeld.
Is dat puur hypocrisie?
Het is verleidelijk om ze uit te lachen en “hypocriet” te roepen, maar zo simpel is het niet. De oproep om te stoppen met olie is eigenlijk een oproep tot verandering – een wens voor een schonere toekomst. Alleen is de slogan te zwart-wit. Helemaal stoppen met olie is op dit moment gewoon niet haalbaar.
Je kunt niet van vandaag op morgen een samenleving zonder olie worden. Daarvoor leunen onze systemen en producten er te zwaar op. Het gaat niet alleen om de brandstof in onze auto’s, maar ook om de materialen waar we onze wereld mee hebben gebouwd.
De échte klus: minder gebruiken en schoner maken
Wat wél kan, daar zijn energie-experts het over eens, is minder consumeren en schonere productie aanjagen. Minder verspillen, minder weggooien en zuiniger omgaan met grondstoffen. En vooral: productieprocessen verbeteren in landen waar nu de grootste milieuschade ontstaat.
In veel armere landen worden plastics, textiel en brandstoffen nog op extreem vervuilende manieren gemaakt. Daar valt volgens kenners de meeste winst te boeken. “Niet alles meteen verbieden, maar het veel schoner doen,” aldus een milieuonderzoeker.
Idealisten met gelijk, maar zonder routekaart
De mensen van Just Stop Oil hebben dus een punt: we moeten af van onze afhankelijkheid van fossiele energie. Alleen vergeten ze vaak dat olie veel meer is dan brandstof. Het is een dragende pijler van onze moderne samenleving – en die haal je niet zomaar weg.
Zonder betaalbare en grootschalige alternatieven voor al die olieproducten blijft een totale stop onrealistisch. De opdracht is slimmer en zuiniger met olie omgaan, in plaats van het in één klap verbannen.
Wat vind jij?
Zijn de harde acties van Just Stop Oil terecht? Of slaan ze door door te eisen dat we “nu meteen stoppen” met iets waar we voorlopig nog van afhankelijk zijn?
De ironie van de demonstrant met haar oliejas laat vooral zien hoe complex het vraagstuk is. We kunnen de kraan niet simpelweg dichtdraaien, maar we kunnen wél minder verspillen, schoner produceren en eerlijker verdelen.